Wat denk jij als je het woord cholesterol hoort? Hoogstwaarschijnlijk iets in de trant van “Cholesterol? Is dat niet dat stofje waar je maar beter niet te veel van kan hebben?” Dat klopt, maar je hebt het ook nodig. Het is een belangrijke bouwsteen in ons lichaam en er bestaat zelfs ‘goed’ cholesterol!
Maar allereerst: wat ís cholesterol eigenlijk? Cholesterol is een vetachtige stof, die we voor een deel binnenkrijgen via ons eten. Maar het grootste deel wordt door ons lichaam zelf aangemaakt in de lever. In ons lichaam komt cholesterol voor in kleine bolletjes. Het is overal in ons lichaam nodig voor de bouw van onze lichaamscellen en het is belangrijk voor de aanmaak van hormonen, vitamine D en galzuren, die helpen ons voedsel te verteren.
Net zoals je een vettige stof als olijfolie niet in water kunt oplossen, kan dat met cholesterol ook niet. In ons bloed lost het dus ook niet op, want dat bestaat voor het grootste deel uit water. Hoe komt cholesterol dan op de juiste plek in ons lichaam terecht?
Cholesterol bindt zich daartoe aan eiwitten, die LDL en HDL* worden genoemd. Je krijgt dan LDL-cholesterol en HDL-cholesterol en die zijn wél oplosbaar in ons bloed. LDL en HDL kun je dus zien als een soort ‘vervoersmiddelen’ voor cholesterol.
Eenmaal opgelost in het bloed hebben LDL-cholesterol en HDL-cholesterol echter heel andere ‘eindhaltes’.
HDL-cholesterol geldt als de ‘good guy’ of het ‘goede’ cholesterol: HDL brengt cholesterol vanuit de bloedvatwand naar de lever, waarna het via de darmen je lichaam uit gaat. Als je meer HDL-cholesterol hebt, dan is de afvoer van een teveel aan cholesterol naar de lever beter.
LDL-cholesterol staat bekend als de ‘bad guy’ of het ‘slechte’ cholesterol. LDL vervoert cholesterol van de lever naar alle delen van het lichaam. LDL-cholesterol is klein en kan daardoor makkelijk in de binnenwand van bloedvaten ‘kruipen’. Daardoor slibben bloedvaten dicht en wordt de bloeddoorstroming steeds minder goed. Dit heet slagaderverkalking, ook wel arteriosclerose genoemd.
Twee verschillende verbindingen met dezelfde stof – cholesterol – hebben dus een tegengesteld effect in ons lichaam!
Als je bloed te veel cholesterol bevat, dan heb je een verhoogd cholesterolgehalte. Dat vormt een risicofactor voor het krijgen van hart- en vaatziekten, omdat het bijdraagt aan slagaderverkalking. Slagaderverkalking kan leiden tot pijn op de borst (angina pectoris), een hartinfarct, een beroerte of doorbloedingsproblemen bij het lopen (etalagebenen).
Om erachter te komen wat het cholesterolgehalte van jouw bloed is, laat je je bloed onderzoeken in een laboratorium. Bij dit onderzoek worden onder andere het totaal cholesterol, het LDL-cholesterol en het HDL-cholesterol in je bloed gemeten.
Wanneer het cholesterolgehalte van je bloed bepaald wordt, komen er dus allerlei waarden uit de test. Die waarden zeggen iets over in hoeverre jij een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziekten.
Een verhoogd cholesterolgehalte is echter niet de enige risicofactor voor het krijgen van hart- en vaatziekten. Ook roken, hoge bloeddruk, overgewicht en diabetes zijn risicofactoren, die een arts tezamen met je cholesterolwaarden bekijkt om te beoordelen wat jouw risico op hart- en vaatziekten is.
Verhoogd cholesterol wordt niet altijd met medicijnen behandeld. Vaak heeft een gezondere leefstijl - stoppen met roken, gezond eten, afvallen, meer bewegen, niet te veel stress – al een cholesterolverlagend effect. Het is aan een arts om te bepalen of een gezondere leefstijl al dan niet gecombineerd moet worden met medicijnen.
Een verhoogd cholesterolgehalte hebben kan ook in de familie zitten en dus erfelijk bepaald zijn. Voor de leden van zo’n familie is het zaak om op zo jong mogelijke leeftijd te beginnen met een behandeling om dit cholesterolgehalte te verlagen, zodat het risico op hart- en vaatziekten zoveel mogelijk beperkt wordt.
In praktijk is dat vaak moeilijk. Je merkt namelijk meestal niets van een verhoogd cholesterol en als je niet weet dat deze aandoening voorkomt in je familie, zul je het ook niet gauw laten onderzoeken!
* LDL is een afkorting voor Lage Dichtheid Lipoproteïne en HDL voor Hoge Dichtheid Lipoproteïne.
hartstichting.nl
voedingscentrum.nl
Zorgboek Verhoogd Cholesterol, E.H. Coene; ISBN 9789086483020
Afbeelding van Ayesha Raheem via Pixabay.